Οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΗΠΚ), ένα από τα πιο σημαντικά συμμετοχικά πολιτιστικά γεγονότα της Ευρώπης υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 1985 και με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1999, στοχεύει μεταξύ άλλων, στην ευαισθητοποίηση του κοινού και των αρχών για την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς έναντι νέων απειλών και προκλήσεων [Για περισσότερα δείτε τον σύνδεσμο].
Η Ελλάδα, η οποία συμμετέχει στον εορτασμό των ΕΗΠΚ από το 1996 με εθνικό συντονιστή του προγράμματος τη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΥΠΠΟΑ, υιοθετεί φέτος το κοινό πανευρωπαϊκό θέμα εορτασμού των ΕΗΠΚ, «Βιώσιμη Πολιτιστική Κληρονομιά – Διατηρώντας το παρελθόν για τις μελλοντικές γενιές» (European Heritage Days 2022: Sustainable Heritage-Preservingthepastforfuturegenerations) [Δείτε τον σύνδεσμο]. Το θέμα καλεί τους διοργανωτές να διερευνήσουν τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την προστασία της πλούσιας και ποικιλόμορφης ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς έναντι της κλιματικής αλλαγής και της καταστροφής του περιβάλλοντος. Στόχος είναι να δοθεί έμφαση στον ενεργό ρόλο των κοινοτήτων σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς με μέσα που θα εξασφαλίσουν ένα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό μέλλον.
Η φετινή θεματική κινείται γύρω από τους εξής δύο άξονες: 1. Την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς (υλικής και άυλης) και ειδικότερα την ευαισθητοποίηση γύρω από τεχνικές και υλικά αποκατάστασης περασμένων εποχών, τη σημασία της συνέχειας και ανάδειξης παραδόσεων και δεξιοτήτων τόσο σε τοπικό/εθνικό επίπεδο όσο και πέρα από τα ευρωπαϊκά σύνορα, την επισήμανση καλών πρακτικών από το παρελθόν που μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε τους ιστορικούς χώρους σήμερα, καθώς και τη χρήση νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων για τη διατήρηση των παραπάνω παραμέτρων της πολιτιστικής κληρονομιάς.
2. Την υιοθέτηση πρακτικών και τη χρήση πόρων και υλικών στη διοργάνωση των εκδηλώσεων του φετινού εορτασμού, που να είναι βιώσιμα και να μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, καθιστώντας έτσι τους ιστορικούς τόπους και τα μνημεία προσβάσιμα από τις σημερινές και μελλοντικές γενιές. Η προσέγγιση αυτή εντάσσεται στο γενικότερο προβληματισμό που κυριαρχεί στην εποχή μας για τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής φθοράς. Επομένως, δράσεις που αφορούν την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, την επανεξέταση της χρήσης πόρων, τη διασύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς και τέχνης με τη διατήρηση του τοπίου, της άγριας ζωής και της βιοποικιλότητας μέσα από μια κριτική ματιά των συνηθειών και πρακτικών με περιβαλλοντικό αντίκτυπο, μπορούν να ενταχθούν στο πνεύμα της φετινής θεματικής.
Η φετινή συμμετοχή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης με τίτλο «Τα άγνωστα Καμβούνια» είναι ψηφιακή και περιλαμβάνει ένα συνοπτικό ψηφιακό οδηγό για τα μεταβυζαντινά μνημεία στην ευρύτερη περιοχή των Καμβουνίων και την τέχνη τους. Εναρμονιζόμενη με το φετινό θέμα του εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς «Βιώσιμη Πολιτιστική Κληρονομιά – Διατηρώντας το παρελθόν για τις μελλοντικές γενιές» η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης επικεντρώνει την προσοχή της σε άγνωστα κατά κύριο λόγο μνημεία μιας περιοχής που δεν συνηθίζεται να έλκει επισκέπτες λόγω της καλλιτεχνικής της παρακαταθήκης, αλλά για το φυσικό της κάλλος. Στόχος της συγκεκριμένης δράσης είναι να γνωστοποιήσει την καλλιτεχνική και ιστορική σημασία των μεταβυζαντινών μνημείων των Καμβουνίων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τους τοπικούς πληθυσμούς σχετικά με θέματα προστασίας της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, γνωστοποιώντας τους τον άγνωστο καλλιτεχνικό πλούτο της περιοχής. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης επέλεξε φέτος να πραγματοποιήσει μια ψηφιακή εκδήλωση, αν και επί σειρά ετών συμμετείχε στη διοργάνωση με δια ζώσης δράσεις, ακολουθώντας τον δεύτερο άξονα του φετινού πανευρωπαϊκού κοινού θέματος, που στοχεύει στην υιοθέτηση πρακτικών και τη χρήση πόρων και υλικών στη διοργάνωση των εκδηλώσεων που να είναι βιώσιμα και να μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παράλληλα στόχος της δράσης είναι και να επιχειρήσει μια διασύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς και τέχνης με το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο της περιοχής, που αποτελεί άλλωστε μέρος του Γεωπάρκου Γρεβενών Κοζάνης «Τηθύς», ένα από τα έξι αναγνωρισμένα Γεωπάρκα της Ελλάδος που έχουν ενταχθεί στον χάρτη των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της Unesco.
Επισημαίνεται ότι το Σαββατοκύριακο (24-25.09.2022) του εορτασμού η είσοδος στα μουσεία, καθώς και στους αρχαιολογικούς χώρους του Κράτους είναι ελεύθερη σύμφωνα με την αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΑΜΕΕΠ/ΤΑΜΣ/346553/247338/5874/3323/27-6-2019 K.Υ.Α. (ΦΕΚ 2666/Β/1-7-2019), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
Τα Άγνωστα Καμβούνια 